Шаулап-гөрләп, X Бөтенроссия татар дин әһелләре форумы да узып китте. Бүген илебезнең 70 төбәгеннән килгән делегатлар Изге Болгар җыенында катнашачак. Форум бик эшлекле узды. Моңа, мөгаен, форумның пленар утырышына Татарстан Президенты Рөстәм Миңнехановның фатиха бирүе дә сәбәпче булгандыр.
– Татар халкы мең елдан артык мөселман дөньясының әһәмиятле өлеше булып тора. Гасырлар буе ислам дине милли үзенчәлегебезнең асылын тәшкил итә. Төрле кыенлыкларга карамастан, торып басып, алга атлый алдык. Ислам дине һәрвакыт милли яңарышның төп көче булды. XIX гасырда да шулай булган, хәзер дә шулай бара, – дип, ул унынчы мәртәбә уздырылучы дин әһелләре форумының милләтебезне берләштерүче, 2020 елда булачак җан исәбе алуда бердәмлегебезне ныгытучы бер чара булачагына өмет баглавын белдерде.
Төбәкләрдән килгән дин әһелләре исә халкыбызга, беренче чиратта балаларыбызга дини һәм милли белем бирүдә Татарстанга күз текәп торуларын җиткерде.
– Татар баласы ислам дине нигезләрен үз ана телендә өйрәнергә тиеш. Ни гаҗәп, күп кенә ата-аналар мәктәптә ислам дине нигезләрен укыту мөмкинлеге барлыгын белми, белсә дә, мәктәптән моны таләп итми. Хәзер күп кенә төбәкләрдә урыс балаларына православие дине нигезләре укытыла. Шул ук вакытта татар балалары бүген татар телендә язылган, федераль дәрәҗәдә расланган “Ислам дине нигезләре” дигән дәреслектән мәхрүм. Дәүләт мөмкинлек биреп тора, без шуннан файдаланмыйбыз, – диде Россия Ислам мәгарифе шурасының ресурс-методик үзәге җитәкчесе, Чуашстанның Комсомол районындагы Тукай авылы имам-хатыйбы Наил хәзрәт Җамалетдинов. Ул озакка сузмый шундый дәреслек нәшер итәргә, ислам дине нигезләрен укытучыларның белемен күтәрү курслары оештырырга, уртак мәгълүмат базасы булдырырга, әлеге фәнне укытучыларны әзерләүне җайга салырга, бу эшнең нәтиҗәлелеген күтәрү, балаларда кызыксыну уяту максатында, әлеге фән буенча төбәк һәм бөтенроссия олимпиадалары уздырырга чакырды. Мондый киң колачлы методик базаны Татарстан гына булдыра ала, дип, ул бу җаваплы эштә Татарстан Президентыннан ярдәм сорады.
Татарстан мәчетләрендә хәзер читтән кайткан милләттәшләребез дә татар теле, татар тарихы, ислам дине нигезләре буенча сабак ала. Республикабыздан читтә мондый мөмкинлек юк. Шуның өчен дә РИУ ректоры Рәфыйк Мөхәммәтшин әлеге “Без – татарлар” курсын, онлайн мәдрәсә итеп, бөтен Россия төбәкләренә тәкъдим итәргә җыенуын белдерде.
Татарстан мөфтиенең беренче урынбасары Рөстәм Вәлиуллин әйткәнчә, туган телебезне саклап калу өчен, имамнарыбыз кайда гына яшәсә, эшләсә дә, атнага кимендә ун минутлык татарча вәгазь сөйли ала, шушы рәвешле халкыбызны туган тел мохитендә яшәтә, милли мохитне күпмедер саклый ала. Әнә Сахалин өлкәсе имам-мөхтәсибе Җамал хәзрәт Гарифуллин үзләрендә балалар үзәге төзи башлаган. “Ни кызганыч, бабайларыбыз да үз оныклары белән өйләрендә урысча сөйләшә. Гаиләдә нигез салып калдырсаң, бала туган телен беркайчан да онытмый ул”, – дип, сәхнәгә берсеннән берсе кечкенә өч баласын чакырып менгерде. Күз тимәсен: берсен берсе уздырып, бернинди акцентсыз Тукай һәм Шәүкәт Галиев шигырьләрен сөйләде нәниләр! Менә бит: Ерак Көнчыгышта да туган телне саклап калып була икән. Билгеле, тора-бара, мәктәпнең тәэсире булмый калмас. Әмма мондый әти-әниләр булганда, бу сабыйларның туган телебезне саклаячаклары, онытмаячаклары бәхәссез!
Туган телне саклау, әлбәттә, мәдәни мирасыбызны саклау һәм үстерү – тәгаен алганда, Ризаэддин Фәхретдиннең әлегәчә басылып чыкмаган, дөнья күрмәгән әсәрләрен, нәшер итеп, халыкка җиткерү дә ул. Туган тел, милли мәдәният – китап кына түгел, әби-бабаларыбызның кабер ташлары да ул! Бу уңайдан Кукмара районының Мәчкәрә авылы мисалы аеруча гыйбрәтле. Мәчкәрәлеләр, борынгы кабер ташларыбыз ярыла, ватыла, җуела бит дип, аларны торгызу эшенә алынган. “Бер кабер ташын тергезергә ике сәгать вакыт җитә. Бу эш 150 сумга төшә. Хәзер без 190 кабер ташын тергездек. Кабер ташларын барлагыз, саклагыз. Болар да бит – безнең тарих”, – дип сөйләде олуг мөнбәрдән мәчкәрәлеләр.
