Татар язучысы, журналист, Татарстанның атказанган мәдәният хезмәткәре, җɵмһүрᴎят журналистларының Х. Ямашев исемендәге бүләге лауреаты, «Бәллүр каләм» призы иясе Тәлгать Самат улы Нәҗмиевка – 75 яшь тулган булыр иде.
Тәлгат абый… Бу исемне ишетүгә күңелдә ниндидер яктылык, җылылык уяна. Әйтерсең лә, тарих битләренә алтын хәрефләр белән язылган шәхесләрнең берсе күз алдыма килеп баса. Ул – татар халкының күренекле улы, иҗаты һәм хезмәтләре белән күпләрнең күңелен яулаган Тәлгат Самат улы Нәҗмиев Кукмара районының Байлангар авылы… Нинди гүзәл табигать, нинди моңлы җырлар! Әнә шул авылда дөньяга килгән Тәлгат абыйның исеме 2015 елда авыл китапханәсенә бирелүе дә юкка түгел. Венера Хисмәтова тарафыннан оештырылган “Талантлы каләм иясе” дип аталган кичәдә аның иҗатын искә алу – үзе бер горурлык.
Кече яшьтән үк сәнгатькә гашыйк булган Тәлгат Нәҗмиев… Ул концертлар оештыра, халык алдында чыгышлар ясый, чын артист буларак таныла. Концертларны алып барганда, күп шигырьләрне һәм мәзәкләрне яттан белеп, тамашачы күңеленә хуш килерлек итеп сөйли иде. Аның мәкаләләре республика газета-журналларында басыла, радио һәм телевидение тапшыруларында яңгырый. Тәлгат Самат улы район советы депутаты, “Бердәм Россия” партиясен җитәкли һәм Саба районы җирле үзидарәсенең Бөтендөнья татар конгрессының җитәкчесе вазыйфасын башкара. Бу вазыйфаларның һәрберсендә ул үзен чын патриот итеп күрсәтә алды.
Авылдашыбызның 2005 елда Мәскәүдә чыккан “Лучшие люди России” энциклопедиясе, 2007 елда Татарстан Республикасының “Татмедиа” компаниясе тарафыннан нәшер ителгән “Портрет Современника” альбомы, 1914 елда “Татар энциклопедиясе” китабына кертелүе – безнең өчен зур горурлык. Бу битләрдә аның исеме мәңгегә сакланачак.
Авыл имамы Габделфәрт хәзрәт Йөзмөхәммәтов үзенең чыгышында Тәлгат Нәҗмиевнең рухын яктылыкка күмү теләген белдергәндә, күңелемдә ниндидер бер җылы дулкын йөгергәндәй булды. “Аның җаны ераклардан да яктырып тора, чөнки ул һәрвакыт безнең өчен үрнәк, акыллы остаз булды. Мин аның мәчеткә беренчеләрдән булып кайтып дога кылуын көтелмәгән сәяхәт кебек кабул иттем. Ул һәрвакыт ихласлылыгы белән аерылып торды”, – диде хәзрәт. Бу сүзләрдә Тәлгат абыйның бөтен асылы чагыла кебек.
Кечкенә чактан ук сәнгатькә тартылган Тәлгат Нәҗмиев үсеп, үзешчән сәнгать остасы буларак танылырга өлгерә. Аның өчен иң кызыклы мизгелләрнең берсе – 9нчы класс укучысы булып, Шәмәрдән промкомбинат клубының концертларын алып бару тәкъдиме була. Яшь, әмма үз эшенә чын күңелдән бирелгән Тәлгат Самат улының җавабы шунда ук аңлашыла: “Түлибез!” Әлеге вакыйга гади колхозчы гаиләсендә үскән егет өчен матди ярдәм буларак та кабул ителә. Ә минем хәтердә ул вакыйга Тәлгат абыйның сәнгатькә булган мәхәббәтенең беренче адымнары булып саклана.
Концертлар барышында Тәлгат Самат улы кызыклы бер хәлне хәтерли: иң яшь җырчы Эльбрус Сибгатуллин сәхнәгә чыга. Эльбрусның мәһабәт гәүдәсе алдында, аның белән тигез булыр өчен, кечкенә конферансье сәхнә артына кереп, урындык алып чыга. Бу күренеш тамашачы күңелендә мәңге уелып калырлык мизгелгә әверелә. Җырлар беткәч, халык алкышлары яңгырый башлаганда, яшь конферансье шаярта: “Мин сиңа һаман урындык күтәреп йөрмәм!” – дип әйтә. Әлбәттә, бу сүзләр бернинди дә кәефсезлек тудырмый, киресенчә, тамашачыны тагын да куандыра. Бу вакыйганы искә төшергәндә, мин Тәлгат абыйның юмор хисе никадәр көчле булганын аңлыйм.
Рафаэль Ярмиев, озак еллар авыл советы рәисе булып эшләгән дустын искә алып, Тәлгат Нәҗмиевның авыл тарихы китабын язуда зур роль уйнавын ассызыклый. Нәҗмиев кебек шәхесләр гасырга бер туа, һәм аларның мирасын саклап калырга бурычлыбыз. Аның китаплары, хезмәтләре – безгә калган бай мирас, аны буыннан-буынга балаларыбызга, оныкларыбызга тапшырырга тиешбез.
Кичәнең иң мөхтәрәм кунаклары арасында Тәлгат Нәҗмиевнең хатыны Лемара ханым һәм оныгы Гадел дә бар иде. Лемара ханым үз иренең иҗатына һәм кешеләргә булган хөрмәтенә тугры калып, кунакларга рәхмәтен җиткерде: “Безнең тормыш юлларыбыз гомумән үткәндәге сынауларда бергә булды, әмма Тәлгатның тормышы белән бергә булган һәр мизгел күңелебездә мәңге калачак”.
Шул ук вакытта Гадел бабасы турында җылы истәлекләре белән уртаклашты. Гадел – бабасының әсәрләрендәге төп герой. Аның сүзләрендә бабасына булган чиксез мәхәббәт чагыла иде.
Тәлгат Самат улы әйткәнчә, аларның “нәселендә язу-сызу белән шөгыльләнгән кеше бөтенләй булмаган”. Аның язу танымаган әнкәсе һәм ат караучы әткәсе алты баланы хөрмәт, китап һәм белемгә өйрәтүгә зур игътибар биргәннәр. Күргән-белгәннәрен көндәлеккә теркәп бара торган тәрбия аларның рухи байлыгын формалаштырган. Минемчә, шундый гади, әмма бөек ата-аналар үстергән шәхесләргә сокланмый мөмкин түгел!
Шушы күңелле һәм тетрәндергеч мизгелләрдә, ул хөрмәт иткән һәр кешенең җан җылысын тойдык. Тик бер генә кешенең булмавы күңелне моңсу итте – авыртып китү сәбәпле, Тәлгат абыйның сеңлесе Рүфия ханым кичәгә килә алмады. Залда күпме генә эзләсәм дә, мин аны таба алмадым. Ә бит мин аның истәлекләргә багышланган кичәне күз яшьләренә күмелеп тыңлаячагын белә идем… Килгән кунакларның ихлас истәлекләре, тәмле сүзләре, йөрәктән чыккан рәхмәтләре Тәлгат Нәҗмиевнең рухына дога булып барып ирешсен.
Рәхмәт сезгә – хәтерләрне яңарткан өчен, хөрмәтне саклаган өчен, чын күңелдән катнашкан өчен!
Фәния Рәхимова,
Кукмара китапханәләр системасы библиографы.
Чыганак: https://saby-rt.ru
