Татарстанда һәм чит төбәкләрдә яшәүче иң оста, иң булдыклы татар хатын-кызлары – барлыгы 80 нән артык гүзәл зат 3 көн дәвамында Казанда калфак чигү буенча тәҗрибә уртаклаштырдылар, кул эшләре осталарыннан мастер-класслар алдылар. Татар төбәкләрендә оешкан “Ак калфак” оешмалары вәкилләре бу көннәрдә хатын-кызлар оешмаларының эшчәнлеген камилләштерү турында да киңәш тоттылар. Бөтендөнья татар конгрессы Башкарма комитеты әлеге җыенда катнашучларга һәм мастер-классларга кирәкле матди мөмкинлекләрне тудырды. Башкарма комитет рәисе Ринат Закиров татар төбәкләре вәкиллләре белән очрашып, эшлекле киңәшмә үткәрде. Бу чараны оештыручы – Бөтентатар “Ак калфак” оешмасы һәм татар хатын-кызлары форумы җитәкчесе Кадрия Идрисова семинарда катнашучыларга татар затын-кызлары хәрәкәтен алып бару буенча файдалы киңәшләр бирде.
10 нчы сентябрьдә “калфак академиясенә” килүчеләр РФ төбәкләренә һәм Казахстанга, Балтыйк буе илләренә таралдыдар. Хәзерге чорда калфак, милли кием тегү һәм кию мода һәм эшкуарлык юнәлеше булып китү мөмкинлеге барлык ханымнарга да ошады.
Шул ук көнне “Ватаным Татарстан” газетасында бу кызыклы мөһим чара турында кызыклы мәкалә бастырып чыгарды. Аның белән дә безнең сзхифәдә таныша аласыз.
Римзил Вәли, Фаиз Камал (видео)
Калфак киябезме?
Бу атнада башкалага милләтебезнең йөзен билгеләүче милли кием серләренә төшенергә булган бер төркем гүзәл зат җыелды. Бөтендөнья татар конгрессы каршында эшләп килүче “Ак калфак” оешмасы тарафыннан уздырылган калфак һәм изү чигү буенча мастер-класс аларны бер мәйданда очраштырды.
Татар хатын-кызы киеменең иң күркәм өлеше булып саналган калфак һәм изүне тегү, чигү осталыгына өйрәтүне максат иткән бу чара әле беренче тапкыр гына уздырыла. “Ак калфак элек-электән хатын-кызның йөзен билгеләгән, аның иң матур бизәге булган. Шуңа күрә мастер-класс өчен дә нәкъ менә шуны сайлап алдык”, – ди “Ак калфак” иҗтимагый оешмасы җитәкчесе Кадрия Идрисова. Чарага Казахстан, Кыргызстан, Латвия, Татарстан һәм Россиянең бик күп төбәкләреннән килгән 86 катнашучы, мастер-классларда милли кием тегүнең нигезләренә төшенеп, аны үзләре үк киеп китә алды. Эшнең төп нечкәлекләрен белгәч, алга таба аларны заманчалаштырып, яңадан-яңа эскизлар буенча да эшләргә була.
Калфагыбыз гына ни тора!
Әле кайчан гына ниндидер тарихи экспонат сыйфатында музейларда гына күрергә күнегелгән милли киемнәр акрынлап модага керә башлады. Бүген башкала урамнарында заманча кием белән бергә читек рәвешендә эшләнгән итек, камзулга охшаш жилет киеп йөрүчеләр торган саен күбрәк очрый. Үзе матур, үзе затлы, үзеннән миллилек бөркелә. Соңгы бер-ике елда хатын-кыз күлмәкләренә кую өчен сатылган купшы якалар да – милли киемнәребез рәтендә лаеклы урын алып торган шул ук изү бит инде!
Башкалада узган мастер-классның икенче көне дә изү тегү һәм чигүгә багышланды. Аны “Ак калфак” хатын-кызлар иҗтимагый оешмасының идарә әгъзасы, модельер Ләйсән Хаҗиева алып барды. Ләйсән – милли киемнәр тегү өлкәсендә бай тәҗрибә туплаган шәхес. “Мин үземне белгәннән бирле тегәм, чигәм. Кечкенә чакта әни алып биргән энә белән төрле рәсемнәр чигүдән башлаган идем, хәзер инде бу шөгыль һөнәремә әверелде”, – ди остаз. Бүген инде ул Татар костюмы студиясен җитәкли. “Башка халыкның милли киемнәренә дә өстенлек бирергә булыр иде. Ләкин татарлык инде безнең каныбызга ук сеңгән. Милли киемнәребезнең һәр сыры, һәр бизәге күңелгә ятышлы. Калфакларыбызны гына карагыз. Бер генә халыкта да андый матур калфак юк бит!” – ди Ләйсән.
Модельләре төшкә үк керә
Самара өлкәсенең “Ак калфак” оешмасыннан килгән Гөлнара Насыйрова да кул эшләре белән кечкенәдән шөгыльләнә. 6 сыйныфта укыганда әнисе аңа тегү машинасы алып бирә. Кызының кул эшләренә хирыслыгын күреп торган әни кеше: “Юк-бар белән утырма. Файдалырак эш белән шөгыльлән”,– дип әйтә торган була. “Хәзер әнием исән булса, аңа шушы “юк-бар”ның миңа күпме файда китергәнен, тормышта нинди зур терәк булганын күрсәтер идем”, – ди Гөлнара.
Тамырлары Оренбург ягында яшәгән данлыклы шәлчеләр нәселенә барып тоташкан Гөлнараның бүген инде шәхси ательесы бар. Биредә сәхнәдәге чыгышлар өчен милли киемнәр тегелә. Останың сүзләренә караганда, ательеда күп төрле милли киемнәр тегелсә дә, татар милли киемнәренә сорау зуррак. “Оренбургта балаларының никахында милли киемнән булырга теләүче ата-аналар байтак. Шуңа күрә никах өчен махсус заказлар да кабул итәбез”, – ди Гөлнара. Бәяләре исә һәркемнең кесә калынлыгына карап билгеләнә. Уртача купшылыктагы бер костюм бәясе 7 мең сумнан башлана икән. Бу комплектка күлмәк, чалбар, жилет, баш киеме, билбау кергән.
Тәҗрибәле тегүче әйтүенчә, кабатланмас костюм тегү өчен, яңа модельләрне шактый эзләргә кирәк. Әзер үрнәкләргә генә риза булып тора торганнардан түгел Гөлнара. Нигездә, үз фантазиясенә таянып эш итә ул. “Кайчак костюм модельләрен көннәр буе күзаллап, уйлап йөрисең. Кайберләре ательега килеп кергән кешене күрүгә үк туа. Яңа кием модельләрен төштә күргән чакларым да булды”, – ди Гөлнара.
Ерак араларны якын итеп мастер-класска килгән хатын-кызларның күбесе милли киемнәребезне тегәргә, чигәргә өйрәнеп, көндәлек тормышта да шуларны киеп йөрергә теләвен яшерми. Дөрес, араларында һәрберсе милли киемнәрне күпмедер дәрәҗәдә тегеп, киеп караган. Мастер-класста исә алар тәҗрибә уртаклаша, үз осталыгын күрсәтә. Күнекмәләр гап-гади материядә эшләнә. Өйгә кайткач инде аны һәр гүзәл зат катлаулырак технология ярдәмендә башкарып карый ала. Гап-гади тукыма, энә, сәйлән ярдәмендә генә башкарылса да, бу көнне остаханә өстәлләрендә пәйда булган һәр үрнәк затлы, матур иде. Көн дәвамында фәкать милли киемнәрдән генә йөргән ханымнарның кул эшләрен халык җырларын җырлый-җырлый башкаруы исә кич утыру йоласын хәтерләтте.
Әлкидә хәтта малайлар да чигә
Остаханәләрдә милли кием тегү, чигү серләренә өйрәнеп утырган ханымнарны күрәсең дә, араларында яшьләрнең бөтенләй диярлек булмавы күзгә ташлана. Шулай да, борчылырга иртәрәк икән. Чарада катнашкан һәр гүзәл зат бу күнекмәләрне өйрәнчекләренә дә тапшырырга җыена.
Озак еллар Әлки районының Нәби Дәүли исемендәге татар гимназиясендә укыткан Роза ханым Галимова сүзләренә караганда, бүген яшьләр кул эшләре белән аеруча кызыксына. Бу шөгыльнең акрынлап модага кереп баруы да үзенекен эшли, күрәсең. Лаеклы ялга чыкканнан бирле бары кул эшләре белән шөгыльләнгән Роза ханым озак еллар дәвамында мәктәптә “Алтын куллар” түгәрәген җитәкли. “Бәйлибез, чигәбез, курчакларга милли костюмнар тегәбез. Түгәрәккә малайларга хәтле бик яратып йөри”, – ди җитәкче. “Алтын куллар”да элегрәк шөгыльләнгән укучылар инде тормышка чыгып, йорт кирәк-яракларын да үз куллары белән ясый икән.
Чарада катнашу Роза ханымга файдага булган. Ул үз мәктәпләрендә дә “Ак калфак” оешмасы оештырырга җыена. “Хәзер инде мин бу оешманың эшчәнлеген дә, аны булдыру өчен нәрсәдән тотынырга кирәклеген дә күз алдыма китерәм”, – ди мөгаллимә. Өенә кайткач исә ул, иң беренче эш итеп, оныкларына урамда да киеп йөрерлек матур милли киемнәр тегәргә ниятли.
“Бәлки, моны күреп, мәктәп укучыларында да кызыксыну уяныр, алар да үрнәк алыр”, – дип өметләнә Роза ханым. Хәер, ике көн дәвамында чарада катнашучыларның үзләре өчен дә тәрбияви мизгелләр күп булды. Бер гаиләдә туып үскән кызларның “Кызлы йорт” дип исемләнгән концертын да атау җитә. “Бу концертны программага махсус керттек. Катнашучыларыбыз кул эшләренә өйрәнү белән генә чикләнмичә, биш кызны аякка бастырган батыр анадан үрнәк алып китсен, уйлансын дип тырыштык”, – ди Кадрия ханым.
Катнашучылар, чарадан канәгать калып: “Тагын килер идек”, – дип таралышкан икән, оештыручылар да бу максатка ирешкән дигән сүз.
“Ватаным Татарстан”,
№ 131, 10.09.2014/