tatruen
Баш бит / Яңалыклар / «Сугыш белән соңгы чикне алып, шагыйрь Фатих Кәрим мәңгегә — биеклектә калды!..»
«Сугыш белән соңгы чикне алып, шагыйрь Фатих Кәрим мәңгегә — биеклектә калды!..»

«Сугыш белән соңгы чикне алып, шагыйрь Фатих Кәрим мәңгегә — биеклектә калды!..»

Үләм икән, үкенечле түгел
Бу үлемнең миңа килүе,
Бөек җыр ул — Бөек Ватан өчен
Сугыш кырларында үлүе.

(Фатих Карим “Ватаным өчен“ 14 апрель, 1942)

19 көнне Багратионовскида Калининград өлкесендә Фатих Кәримгә багышланган истәлекле вакыйга үтте. Чара Владимирово бистәсе музеенда башланды, анда шагыйрьгә багышланган даими күргәзмә бар. Җирле мәктәп балалары Фатих Кәримнең шигырьләрен укыдылар. Аннары истәлекле чарада катнашучылар Владимирово бистәсе янында һәлак булган урынга һәм Багратионовскның хәрби мемориалына Фатих Кәрим каберенә чәчәкләр салдылар һәм шигырьләр укыдылар. Чарада Багратионовск округы администрациясе башлыгының социаль мәсьәләләр буенча урынбасары Рябцев Сергей Викторович, Багратионовск шәһәренең Мәдәният идарәсе, музей һәм балалар китапханәсе җитәкчеләре һәм хезмәткәрләре, җирле халык, мәктәп укучылары, шулай ук «Кардашлар» мәдәният җәмгыяте вәкилләре катнашты.

1945 елның 19 февралендә нәкъ менә шул көнне 76 ел элек, сугыш бурычын үтәп, 37,8 биеклекне алып, аңа беркетелү бурычын үтәп, кече лейтенант, сапер взводы командиры Фатих Кәрим батырларча һәлак булды, өченче яралану аркасында бер көн дәвамында һәлак булды. Аның белән бергә 9 сугышчан иптәше һәлак булды.

Сугышчан казанышлары өчен Фатих Кәрим Кызыл Йолдыз ордены һәм Ватан сугышы ордены белән бүләкләнде, I дәрәҗә (үлгәннән соң). Тулы булмаган ай дәвамында – ике орден! Аңа нибары 36 яшь иде…

Башта һәлак булучыларны шунда ук немецның Каверне авыл янында (Багратион районының Җиңү исеме авыл) җирләделәр. Саперлар күмелгән урында ике агач һәйкәл урнаштырылды. Алюминий тәлинкәсе язылган иде: «лейтенант Фатых Карим татарский поэт погиб героем в бою с немецкими захватчиками 19.2.1945 г.». Башка табличкада язылган: «сержанты: Пригодин К.И. Кушнаренко П.П. красноармецы: Жердев С.М. Клеменчук И.С. Галецкий И.С. Коношев С.Я. Гриншпун Я.С. Алегужа М.И. Корпенов Р.Е. геройски погибли в бою 19.02.1945г». Бу табличкалар хәзер Калининград өлкәсенең тарихи-сәнгать музеенда саклана.

Җирләү урынын бик озак эзләделәр. 1955 елда гына Владимирово бистәсеннән ерак түгел, ташландык һәм югалган каберләрне эзләгәндә, бу урын очраклы рәвештә табыла. Бу урында 2017 елның маенда истәлекле Такталы зур таш куелды. Фатих Кәримгә һәм аның полкташларына беренче һәйкәл 1957 елда Татарстан, Калининград өлкәсе язучыларының һәм җирле халыкның уртак тырышлыгы белән куела. 60-нчы елларда соңгы күмү Багратовск шәһәрендәге мемориаль комплекста булды.

1941–1945 еллар арасында Фатих Кәрим тугыз поэма, ике повесть, бер драма әсәре һәм йөз егермедән артык исемдә шигырь иҗат итә. Фронтта ул  үзенең әдәби мирасын чәчмә әсәрләр белән дә баета: «Шакир Шигаев» исемле драма (1943), «Разведчик язмалары» (1942) һәм «Язгы төндә» (1943) исемле ике повестен иҗат итә. Бу әсәрләр дә, поэзиясе кебек үк, сугыш афәтенә, фашизмга, тираниягә каршы юнәлтелгән нәфрәт хисләре белән сугарылган.

Фатих Кәримнең кызы Ләйлә апа Кәримова исән чагында Калининградка һәр ел саен килә иде. Гомере буе әтисе исемен зурлап һәм пропагандалап яшәгән, яшь буынга патриотик тәрбия биргән.

Фатих Кәрим исемдәге әдәби премия лауреаты Римзил Вәлиев, бик дөрес язып куйды: Фатих Кәрим мактулы исемнәр, дәүләт бүләкләре алырга өлгермәсә дә, ул республикабыз тормышында чын халык шагыйре, Татарстанның каһарманы буларак алыштыргысыз урын биләп тора. Аның илкүләм тарихи шәхес булуын фронтташлары яхшы аңлаган. Шагыйрь  һәлак булган көнне полкташлары Фатих Кәримнең шинелен, итеген һәм шигырь язылган дәфтәрләрен тармага салып, Казанга җибәргәннәр. Мондый кешенең халык күңелендә калачагы, шәхси әйберләренең музейда торырга тиешлеге аларга 1945 елның 19 февралендә үк аңлашылган.

2017 елның маенда Казан журналисты Анна Тарлецкая бик төгәл әйтте: «Сугыш белән соңгы чикне алып, шагыйрь Фатих Кәрим мәңгегә — биеклектә калды!..»

КРОО “Кардәшләр” җәмгыяте рәисе
Р.Каюмов

Фикер калдырырга

Обязательные поля отмечены *

*