«Яктылык» мәктәбендә Халыкара туган тел көненә багышланган «Мегаполиста туган телләрне саклау» дип аталган түгәрәк өстәл узды. 27 февральдә үткән ча­рада өлкә Мәгариф ми­ни­стрлыгы­­ның Самара ида­рә­се җитәкчесе Вера Ива­нов­на Халаева, мәгариф­не үстерү инс­ти­тутының күп­мәдәни белем би­рү ка­фед­расы мөдире Анатолий Нуж­дин, Казахстан Рес­пуб­­ли­касы, Уральск шәһәренең «Татар мә­дәни үзә­ге», җир­ле иҗтимагый оеш­малар вә­кил­ләре,  мөфти Талип хәз­рәт Яруллин, Бай­туган авы­лын­дагы Сәләй Ва­гыйзов му­зей-йорты җи­тәкчесе Ну­рания Абзалова һәм та­тар теле укытучылары кат­наш­ты­лар.

Чара, һәрвакыттагыча, бик югары дәрәҗәдә оеш­ты­­рыл­ган иде. Хөрмәтле ку­нак­ларны, халкыбызга хас бул­ган кунакчыллык, ачык йөз бе­лән каршы алып, ир­тәнге аш белән сыйлаганнан соң, программа белән та­­ныштыр­­дылар. Башта делегатлар өчен мәктәп буйлап һәм «Мирас» музеена экскур­сия үткәрелде, 2 «Б» һәм 4 «Б» сыйныф укучылары тә­нә­фес­тә нинди уеннар уйнауларын күрсәттеләр, ә актлар залында кунакларны «Әлифба» бәйрәме көтә иде.

Укытучылар Рәмзия Зарипова һәм Галия Тупасова беренче, өченче һәм бишенче сыйныф укучылары ярдәмендә әзерләгән тамаша конференциядә катнашучылар күңелендә тирән эз калдырды. Программада яң­гыраган татарча җыр­лар, ши­гырьләр, Габ­дул­ла Ту­кай­ның «Бала бе­лән кү­бә­ләк», Муса Җә­лил­нең «Кызыл ромашка» ши­гырь­ләре бу­енча сәхнәләштерелгән күре­неш­ләр тамашачы­ларны таң кал­дырдылар, кү­ңел­лә­рен неч­кәрт­теләр. Уральск ку­нак­лары уку­чы­ларның йом­шак, матур итеп татарча сөй­ләшүләрен кат-кат ис­кәртеп үттеләр, без­нең як татарлары диалектын күңелгә ятышлы дип бәя­ләделәр. Уральскида бу кадәр укучылар җыеп булмавына уфтандылар. Форсаттан фай­­да­ланып, «Татар мәдәни үзә­ге» рәисе Флюра ханым Ми­ликеева, иҗтимагый оеш­ма активистлары Эльмира Әми­рова, Гөлмира Мө­хәм­мәдиева һәм Миләүшә Хө­сәе­нова, күп­тән түгел генә Ураль­скида узган Муса Җәлил иҗатына багышланган Халыкара шигъ­рият бәйгесендә катнашып, төрле дәрәҗәдәге 15 лауреатка һәм Гран-при откан 2 укучыбызга дипломнар тапшырдылар, аларны конкурска әзерләгән укытучыларны Рәхмәт хатлары белән бүләкләделәр.

Программаның икенче өлешендә түгәрәк өстәл уты­рышы булды. Көн кадагына зур шәһәрләрдә туган те­ле­безне саклау проблемасы куелган иде. Кунакларны сәламләп, «Яктылык» директоры Радик Рәфгать улы мәктәп эшчәнлеге турында сөйләде, укытучыларның  чын патриотлар, үз эше осталары булуын билгеләп үтте. Ул мәктәп, укытучылар һәм ата-аналар тырышлыгы, ига­нәчеләр ярдәме белән «Як­­тылык» укучыларының уку­да, иҗатта һәм спортта югары нәтиҗәләргә ирешеп килүләрен ассызыклады. Вера Халаева мәктәпнең өлкә буенча лидерлар арасында булуын билгеләп үтте. Мондый уңышларга кол­лек­тивның профессиональлеге һәм тырышлыгы аркасында гына ирешергә була, дип әйт­те.

Мәгарифне үстерү институты кафедрасы мөдире Анатолий Нуждин исә:

– Туган телне өйрәнү уңы­шы иң элек ата-ана те­лә­геннән, гаиләдәге тәр­бия­дән тора, – дип сөйләде. – Мәсьәләнең икенче өлеше теләкне чынга ашыру мөм­кинлегенә  килеп терәлә. Самара татарларына бу яктан бәхет елмайды. Менә инде 28нче ел шәһәребездә татар мәктәбе эшләп килә. Ана телен өйрәнергә теләүчеләр саны кимеми, арта гына бара. Бу бик куанычлы күренеш, – дип искәртте.

Белгеч сүзләренә караганда, Самарада чуваш, әрмән, яһүд һәм тагын берничә телне тирәнтен өйрәнү мәктәпләре бар, барын. Әмма анда алга китеш күренми, киресенчә, туган телләр бөтенләй диярлек өйрәнелми икән.

«Яктылык» методисты Фә­ридә Хәмидуллова түгәрәк өстәлдә катнашучыларны татар телен укыту программасы, сәгатьләр саны, туган тел һәм әдәбияты укытучылары кулланган методикалар белән таныштырганнан соң, Казахстан кунаклары үз проблемалары белән уртаклаштылар. «Туган телне өйрәнүчеләр саны аз, ә укытучылар бөтенләй юк», – дип авыр суладылар. Алар безнең мәктәп тормышы, балалар белән сокландылар, кайчан да булса Уральскида да шундый гөрләп торган татар мәктәбе булыр әле, дигән өмет белдерделәр. Татар теле дәресләре санын, милли-мәдәни тормышны контрольдә тоткан аксакалла­рыбыз Азат ага Надировка, Рәшит абый Абдулловка рәх­мәтләрен юлладылар.

Кунаклар биредә бөек шә­хесләр тормышын өйрәнүгә дә зур әһәмият бирелүен юга­ры бәяләделәр. 5 «А» сый­ныфы укучысы Элина Сафинаның «Әлифба – милләтем тарихы һәм мә­дә­нияте һәйкәле» дип аталган проект эше ба­рысының да күңеленә хуш кил­де. Аеруча Сәләй Вагыйзов музей-йорты җитәкчесе Нурания Абзаловага бик оша­ды. Камышлы районыннан килгән хөрмәтле кунак мәк­тәпкә Әлифба авторы тормышын чагылдырган архив документлар, кулъязмалар, фо­тографияләр һәм башка кыйммәтле экспонатлар туп­ланган альбом бүләк итте һәм түгәрәк өстәлгә җыелган халыкны кунакка чакырды. Татар телен шулкадәр ка­дер­ләп өйрәнгән, балаларга халкыбыз, мәдәниятебез турында мәгълүмат биреп, милли җанлы итеп тәр­бия­ләгән өчен укытучыларга һәм директорга зур рәхмәтләрен җиткерде.

Чарада шулай ук МХО ветераннары Рәмис Терегулов һәм Ренат Кәлимуллин да бар иде. Хәрбиләр туган телгә мәхәббәт гаиләдә башлану турында сөйләделәр. Рәмис Терегулов татар теленең яу кырында яшерен задание үтәгәндә никадәр файдалы булуын аңлатты, сугышчан иптәшләре белән туган телебездә аралашулары, җирле диалектлар кулланып, дошманга каршы торулары турында сөйләде. «Нәрсәгә ул татар теле, хәзерге заманда чит ил телләре ки­рәк», дию­челәргә Рәмис Тере­гу­лов­ның сүзләренә аеруча колак салырга киңәш итәр идем. Бөек Ватан сугышы елларында да татар, якут, чуваш телләренең солдатларга ярдәм итүе турында бихисап язмалар сакланган. Туган телең көтмәгәндә кирәк булып чыгарга мөмкин, шуны онытмыйк!

Утырышта катнашучылар сүзләренә караганда, түгәрәк өстәл барысы өчен дә файдалы булган. Актуаль темалар буенча фикер алышу төшке аш вакытында да дәвам итте. Казахстан кунаклары чарадан бик канәгать булып, кайтыр юлга җыена башлагач, Самара татарлары белән дуслык җепләрен ныгыту, алга таба хезмәттәшлектә булу те­ләге белдерделәр, кунакка чакырдылар.

Эльмира Сәйфуллина

“Бердәмлек” газетасы