Мәрҗани исемендәге Тарих институтында Россия галимнәре, мөгаллимнәр катнашында «Ватанга хезмәт иткән татар нәселләре» Бөтенроссия фәнни конференциясе булды. «Татар-информ» тарих фәннәре кандидаты Рөстәм Әминовның «Россия империясе хезмәтендә Тукаевлар – казак, мулла, чиновник һәм депутатлар нәселе» чыгышын тәкъдим итә.

– Тукаевлар нәселе вәкилләре Көньяк Урал тарихында зур эз калдырган. Алар төбәктә татарларның алдынгы нәселләрнең берсе булган, мәхәллә кешеләре һәм югары хакимият тарафыннан абруй казанган. Үзләренең игелекле гамәлләре белән Стәрлебашта гына түгел, ә Стәрлетамак өязендә дә мөселманнарның иҗтимагый тормышын яхшырткан. Алар төбәкнең рухи элитасы булып торган, XX гасыр башына аларның күп мәсьәләләрдә актив, принципиаль позициясе Мөхәммәтшакир Тукаевка 2 нче һәм 3 нче мөселман фракциясеннән Дәүләт Думасына депутат итеп сайланырга мөмкинлек бирә, бу исә Тукаевларның позициясен ныгыта һәм бу өлкәдә аларның аерым вәкилләренә уңышларга ирешергә мөмкинлек бирә…

Тукаевлар нәселенең килеп чыгышы Татарстанның Балтач районы Салагыш авылыннан башлана. 1716 елгы җанисәптә 75 яшьлек Чапай Туктамышев һәм аның 35 яшьлек улы Корман теркәлгән. Ул – Тукай Корманаевның атасы, Тукаевлар нәселе дә шуннан килеп чыккан. Аларның нәселе турында иң беренче мәгълүматларны Арча, Малмыж шәһәрләре, авылларның исәпкә алу кенәгәсендә табып була.

1745 елда Сәет бистәсенә нигез салына. Сәет Бистәсе – Каргалыга күчкән гаиләләрнең берсе – Тукай Корманаев гаиләсе була. Аның 1732 елда Килмөхәммәт исемле улы туа. 1762 елгы ревизия әкиятләрендә Тукай Корманаев гаиләсенең составы турында тулырак мәгълүмат бирелә. Аның өч хатыны булган. Беренчесе – Гөлсолтан Үзбәкова, икенчесе-Гөлбәһидә Аширова, өченчесе – Гөлбан Ишмәтева.

1762 елда Тукай Корманаевның, Килмөхәммәттән тыш, биш улы була: 1748 елда туган Биктимер, 1750 елда туган Габделгазиз, 1753 елда туган Габдрахман һәм 1762 елда туган Габделкәрим. Сәет татарларына башкортлардан җир алу хокукы бирелгән, шуңа күрә 1750 елларда алар Стәрлебаш авылында җир сатып алган.

Гомумән алганда, 1834 елда Стәрлебаш авылында Тукаевлар нәселеннән 33 кеше яши. Биктимер улларының берсе – Сираҗетдин Тукаев 33 яшендә хорунжий дәрәҗәсенә ирешә һәм, ким дигәндә, 42 яшен тутырганчы шул чинда кала. Аның алга таба карьера үсеше бернинди уңышлар белән дә билгеләнми.

Конференция Ватанны саклаучылар елы һәм «Ватанга хезмәт иткән татарлар» дәүләт программасын гамәлгә ашыру кысаларында үткәрелде.

Зилә Мөбәрәкшина

Чыганак: https://tatar-inform.tatar